Höfundur: Katrín Emma Jónsdóttir 

Leiðbeinendur: Kristján Kristjánsson

Ágrip/Efni: Þessi ritgerð fjallar um upplifanir níu mæðra af skömm, sjálfsgagnrýni og samkennd í eigin garð í móðurhlutverkinu. Markmið rannsóknarinnar er að varpa ljósi á væntingar og kröfur sem mæður upplifa í móðurhlutverkinu og leiða í ljós hvort þær séu í raun óraunhæfar og óréttlátar, og hvernig þær geta leitt til skammar og sjálfsgagnrýni. Einnig er markmiðið að minna á mikilvægi samkenndar í eigin garð í tengslum við móðurhlutverkið.

Fræðileg umgjörð rannsóknarinnar eru félagsfræðilegar og sálfræðilegar kenningar og hugtök sem fjalla um: móðurhlutverkið, persónulegar og samfélagslegar væntingar sem mæður upplifa í hlutverkinu, skömm og sjálfsgagnrýni í móðurhlutverkinu og samkennd í eigin garð. Notast er við eigindlegt rannsóknarsnið í formi einstaklingsviðtala sem tekin voru við níu mæður á aldrinum 25-36 ára.

Helstu niðurstöður rannsóknarinnar sýna að flestar mæðurnar telja móðurhlutverkið gífurlega krefjandi hlutverk og upplifa miklar kröfur og væntingar, persónulegar sem og samfélagslegar, í móðurhlutverkinu. Flestar mæðurnar upplifa skömm og sjálfsgagnrýni í erfiðum og krefjandi aðstæðum í móðurhlutverkinu, þó virðist sjálfsgagnrýnin mun tíðari. Samanburður við aðrar mæður og glansmynd á samfélagsmiðlum virðist vera helsta orsök skammar og sjálfsgagnrýni hjá mæðrunum. Flestar mæðurnar töldu sig ekki sýna sér nægilega samkennd í erfiðum og krefjandi aðstæðum en töldu að með aukinni samkennd myndi þeim líða enn betur í móðurhlutverkinu.

Það er von mín að frásagnir viðmælendanna og niðurstöður rannsóknarinnar nýtist á einhvern hátt til að horfa öðrum augum á þær samfélagslegu og persónulegu væntingar sem virðast tengjast móðurhlutverkinu, í þeirri von um að mæður hlúi betur að sér og sýni sér meiri samkennd í eigin garð í því krefjandi hlutverki sem móðurhlutverkið getur reynst, til að þær geti notið sín enn betur í hlutverkinu og þar með veitt börnunum sínum enn betra uppeldi.