Höfundur: Karl Hallgrímsson

Leiðbeinandi: Ingólfur Ásgeir Jóhannesson
Sérfræðingur: Jón Yngvi Jóhannsson

Ágrip/Efni:

Heiti verkefnisins er Röfl um mengi og magann á beljum. Titillinn er vísun í dægurlagatexta eftir Gunnar Lárus Hjálmarsson við lagið Lög unga fólsins sem kom út á plötu með hljómsveitinni Unun árið 1994 og aftur með hljómsveitinni Nylon áratug síðar. Inntakið er sótt í námsefni í náttúrufræði á miðstigi grunnskólans. Rithöfundurinn Pétur Gunnarssonar hafði árið 1977 vikið að sama inntaki í texta við lagið Gagn og gaman með listahópnum Hrekkjusvínum á plötunni Lög unga fólksins, barnaplötunni vinsælu sem foreldrar kunna jafnvel enn betur að meta en börnin þeirra. Heitið myndar frasa sem varpar ljósi á dæmigerð viðhorf sem dregin eru fram í rannsókninni og verkefnið byggir á.

Gagnasafn rannsóknarinnar telur 56 dægurlagatexta íslenskra höfunda. Gerð hefur verið eigindleg rannsókn á innihaldi þeirra, dregnar fram svipmyndir og viðhorf sem þar birtast til skólans, námsins og tilheyrandi þátta og þau flokkuð eftir þemum. Elstu textarnir eru frá því um 1960 en þeir yngstu eru frá árinu 2024. Niðurstöður rannsóknarinnar birtast með tvennu móti: Í tveimur útvarpsþáttum og í skriflegri greinargerð. Saman myndar þetta tvennt lokaverkefni til meistaraprófs í stjórnun menntastofnana við Deild menntunar og margbreytileika á Menntavísindasviði Háskóla Íslands.

Tilgangur verkefnisins er þríþættur. Í fyrsta lagi að gefa rannsakanda tækifæri til að fást við rannsóknarefni sem sameinar starf hans áhugasvið; aðalstarfið sem skólastjórnandi og móðurmáls- og tónlistarkennari og margs konar aukastörf tengd tónlistarflutningi og dagskrárgerð í útvarpi og aðaláhugamálið sem er íslensk alþýðutónlist og saga hennar. Í öðru lagi að draga fram hvernig fjallað hefur verið nám og menntun, nemendur og kennara, prófkvíða og námsálag, væntingar og tilhlökkun, strákapör og mótþróa, samskipti skólasystkina og tengt efni í dægurlagatextum íslenskra höfunda. Í þriðja lagi að meta hvort að meðal þeirra svipmynda og viðhorfa sem safnað hefur verið saman felist upplýsingar sem nýst geta skólastjórnendum og öðrum sem fara fyrir skólastarfi á Íslandi til þess að bæta starfið eða hafa áhrif á orðræðu um skólastarf og viðhorf almennings til skóla og náms.

Um það bil helmingur lagannn sem textarnir í gagnasafninu textanna eru ortir við er leikinn í útvarpsþáttunum, sum aðeins að hluta en önnur í heild sinni. Í þáttunum ræða Berglind Rós Magnúsdóttir og Ársæll Már Arnarsson, prófessorar við Menntavísindasvið, jafnframt um niðurstöðurnar og bera þær saman við niðurstöður annarra rannsókna. Einn úr hópi höfundanna sem ort hafa flesta textana í þýðinu, Gunnar Lárus Hjálmarsson, greinir frá tildrögum þeirra texta sem hann hefur ort um efnið og tengir hana við skólagöngu hans sjálfs. Þættirnir tveir eru á dagskrá Rásar 2, dægurtónlistarstöðvar Ríkisútvarpsins, en ekki á menningarstöðinni Rás 1 og því er áherslan meiri á skemmtigildið, textana og tónlistina en á fræðilega þáttinn, – en það fléttast saman. Í greinargerðinni er sniðmáti fræðilegrar umfjöllunar fylgt. Allt gagnasafnið, gögn úr þemagreiningu, töflur og gröf fylgja í viðauka greinargerðarinnar auk handrits útvarpsþáttanna.